της Μαργαρίτας Πουρνάρα
Η εγκατάσταση του Σκωτσέζου Ρόμπερτ Μοντγκόμερι, τοποθετημένη πάνω από το πορθμείο στο Πέραμα. φωτογραφία: ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΛΙΑΣ
«Πέντε, τέσσερα, τρία, δύο, ένα! Πάμε!». Όλοι κρατήσαμε την αναπνοή μας για να δούμε την εικαστική εγκατάσταση του Σκωτσέζου Ρόμπερτ Μοντγκόμερι, τοποθετημένη πάνω από το πορθμείο στο Πέραμα, να φωταγωγείται. Περιμέναμε στριμωγμένοι κάτω από τις ομπρέλες μας για να προστατευθούμε από τη νεροποντή της Τσικνοπέμπτης. Πέρασαν κάποια δευτερόλεπτα αλλά τίποτα... Πλησίασα την Μπάρμπαρα Πόλλα, την επιμελήτρια του εγχειρήματος. Ψιθύρισα: «Μα τι συμβαίνει;». Οπλισμένη με ψυχραιμία και χιούμορ μου είπε: «Μα δεν βλέπεις τι γράφει η εγκατάσταση του Ρόμπερτ: Είναι μόνον η “Αρχή της Ελπίδας”». Μέχρι να τελειώσει τη φράση της, ήρθε και το ρεύμα μαζί με τα χειροκροτήματα και τις επευφημίες. Κοίταγα το έργο του Μοντγκόμερι να λαμποκοπά και αισθανόμουν ότι ήθελα να βγάλω το καπέλο στην Ελβετίδα που όχι μόνο είχε την ιδέα αλλά κατάφερε να την υλοποιήσει μέσα σε μερικούς μήνες, σε μια χώρα σαν τη δική μας που όλα τα καλλιτεχνικά πρότζεκτ χρειάζονται χρόνια για να γίνουν.
«Η τέχνη δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Μπορεί όμως να αλλάξει το βλέμμα μας πάνω του», μου έλεγε την περασμένη άνοιξη στο καφέ της Δεξαμενής στο Κολωνάκι. Γκαλερίστα, ποιήτρια και συγγραφέας, γιατρός στο επάγγελμα και για πολλά χρόνια εκλεγμένη βουλευτής στην πατρίδα της, μου εξηγούσε την ιδιαίτερη προσωπική της σχέση με την Ελλάδα και πώς τα βιώματά της στο Πέραμα επηρέασαν όλη της τη ζωή. Πρωτοήλθε το 1966 ως έφηβη με τον αδελφό της και τους γονείς της, σε μια ετήσια εκπαιδευτική άδεια του πατέρα της, που ήταν φιλόλογος και παθιασμένος φιλέλληνας. Η οικογένεια περιόδευσε σε ολόκληρη τη Βόρειο Ελλάδα για πολλούς μήνες, για να δουν μουσεία, μνημεία και φύση.
Όταν έφτασαν στην Αθήνα πια, οι οικονομίες τους είχαν σχεδόν εξαντληθεί. Αναζητούσαν ένα φθηνό κατάλυμα. Κάποιος τους έστειλε στο Πέραμα, σε έναν ιερέα, τον παπα-Γιώργη Δημητριάδη, έναν άγιο άνθρωπο που είχε κάτω από τη φτερούγα του όλη τη φτωχογειτονιά. Προσέφερε στέγη στην οικογένεια των Ελβετών με αντάλλαγμα να βοηθάνε στο καθημερινό συσσίτιο, η Μπάρμπαρα και ο αδελφός της. Μέσα σε λίγο καιρό είχαν γίνει ένα με τους κατοίκους. Μέχρι που η έλευση της χούντας τα ανέτρεψε όλα. Από τους πρώτους που συνέλαβε η αστυνομία ήταν ο ιερέας. Η Μπάρμπαρα πήγε να τον επισκεφθεί λίγες ημέρες αργότερα στη φυλακή. Ήταν άλλος άνθρωπος, στριμωγμένος σε ένα κελί, μέσα στη βρωμιά και στον φόβο, που απλώς πλήρωνε την καλοσύνη του. Η εμπειρία αυτή ήταν τόσο καθοριστική για την έφηβη που όχι μόνον την οδήγησε να γίνει γιατρός για να φροντίζει τους ανθρώπους σε ανάγκη αλλά και ως βουλευτής αργότερα, εργάστηκε στην αναμόρφωση του ελβετικού σωφρονιστικού συστήματος.
«Όμως είχε μείνει μία εκκρεμότητα: Αισθανόμουν πως οφείλω κάτι στο Πέραμα, στη γειτονιά που αγάπησα και με δέχθηκε με αγάπη. Ως γκαλερίστας πια, σκέφτηκα πως το δώρο μου θα έπρεπε να έχει τη μορφή της δημόσιας τέχνης», εξηγούσε η Μπάρμπαρα. Έτσι επέλεξε τον ποιητή και εικαστικό Ρόμπερτ Μοντγκόμερι που έχει κάνει δημόσιες εγκαταστάσεις σε πολλά μέρη του κόσμου με τους στίχους του να γίνονται φωτεινές επιγραφές, κατασκευασμένες από τους ίδιους τους ντόπιους.
Η Πόλλα τον έφερε στην Ελλάδα, του έδειξε το Πέραμα και έτσι πήρε μπροστά η πρωτοβουλία «Sharing Perama», με μια εκστρατεία που θα έβρισκε τους οικονομικούς πόρους για μία σειρά έργων του καλλιτέχνη στο Πέραμα. Πριν από μερικές ημέρες, φωταγωγήθηκε το πρώτο από τα συνολικά επτά, παρουσία του καλλιτέχνη, με τις ευλογίες του δημάρχου Γιάννη Λαγουδάκη αλλά και υπό την αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλου. «Οι Σκωτσέζοι παππούδες μου ήταν ανθρακωρύχοι και έτσι αισθάνομαι μεγάλη ταύτιση με τους μάστορες και τους ανθρώπους του Περάματος», μου έλεγε ο εικαστικός μετά τα εγκαίνια. «Γι’ αυτούς αλλά και για όλους μας, η θάλασσα είναι η αρχή της ελπίδας σε μια δύσκολη καθημερινότητα». «Αναζητούμε τα χρήματα και για τα επόμενα έργα του Ρόμπερτ. Σε λίγο καιρό θα μπει και η οπίσθια όψη της πρώτης εγκατάστασης που θα γράφει στα αγγλικά “Beginning of Hope”», συμπλήρωνε η Ελβετίδα. Έχει στήσει μια ολόκληρη δυναμική ομάδα καλλιτεχνών, σκηνοθετών, ποιητών και ντόπιων που συμμετέχουν ενεργά στο πρότζεκτ. Στα σχέδια είναι η παρουσίαση του παρθενικού έργου του θεατρικού συγγραφέα Δημήτρη Δημητριάδη, «Η Τιμή της Ανταρσίας στη Μαύρη Αγορά» που θα ανεβεί τους επόμενους μήνες στο ανοιχτό μικρό θέατρο του Περάματος «Μίκης Θεοδωράκης» με σκηνοθέτη τον Δημήτρη Μπαμπίλη που συμμετέχει την ομάδα του Sharing Perama.
Εκθεση και ντοκιμαντέρ
Στα σκαριά είναι επίσης και μια εικαστική έκθεση με Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες υπό την επιμέλεια της Πόλλα στο Μουσείο Αλιείας και Ναυπηγικής Τέχνης Παραδοσιακών Σκαφών στο Πέραμα. Θα πάρουν μέρος πάνω από 15 εικαστικοί και θα πραγματοποιηθεί το φθινόπωρο του 2020. Ετοιμάζεται και ένα ντοκιμαντέρ που σε λίγο θα ολοκληρωθεί με τίτλο «Dreaming Perama» των Χρήστου Πανάγου και Κώστα Μακρινού. «Και όπως είπαμε», μου είπε την ώρα που τη χαιρετούσα η Μπάρμπαρα: «Είναι μόνον η αρχή της ελπίδας». Και εγώ σκέφτηκα: Είναι ωραίο όλα να δουλεύουν με την αποτελεσματικότητα ενός ελβετικού ρολογιού.
Commenti